Winterswijk Recreatie

Recreatie en toerisme

Toeristen komen vooral uit Nederland en Duitsland naar de oostelijke Achterhoek. Als je Nederlanders vraagt, waar denk je aan bij Winterswijk, dan antwoorden ze: de mooie natuur en wandelen en fietsen. En vraag je Duitsers ernaar, dan noemen ze de weekmarkt, de vele campings en Obelink Vrijetijdsmarkt. Winterswijk is een begrip in Nordrhein Westfalen.

Winterswijk biedt vele recreatiemogelijkheden. Recreatie en toerisme, het is een grote inkomstenbron; de kampeersector heeft daarin het grootste aandeel. De gemeente wil toe naar 1 miljoen overnachtingen per jaar. Nu zijn dat er rond de 800.000. Voor al die overnachtingen zijn er bed & breakfasts, hotels, bungalow- en appartementenparken, vakantiewoningen en groepsappartementen. Rond Winterswijk liggen tientallen campings. Kampeerliefhebbers hebben een ruime keuze: van grote luxe campings tot eenvoudige en knusse mini-campings bij de boer. In Meddo bijvoorbeeld vind  je wellness-camping Stoltenborg met een zwemvijver en sauna. Vlakbij plas ’t Hilgelo ligt de kleine camping Ten Hagen, met een klompenmakerij op het terrein. Op een landgoed met een monumentale scholtenboerderij ligt een mini-camping met hotel-restaurant, vakantiehuisje en groepsaccommodaties, Roerdinkhof geheten. De boerderij is een rijksmonument. In Winterswijk liggen maar liefst drie ANWB-topcampings: Vreehorst, De Twee Bruggen en recreatiepark Het Winkel. Kortom, de variatie in het kampeeraanbod is groot.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Boerderijcamping Damkotshuisje in het Woold.

Al die kampeerders kunnen voor hun spullen terecht bij Obelink Vrijetijdsmarkt. Een enorme  publiekstrekker met meer dan een miljoen bezoekers per jaar. Op Tweede Paasdag en op de Duitse feestdagen is het altijd filerijden naar Obelink aan de Misterweg. De megastore van 72.500 m² biedt een gigantisch aanbod kampeer- en vrijetijdsartikelen, tenten caravans en campers. Jan Obelink begon in 1959 in een winkel van 100 m² in het centrum van Winterswijk. Jaren later streek het familiebedrijf aan de Misterweg neer, toendertijd in een oude steenfabriek. De fabriekspijp herinnert daar nog aan, al is hij inmiddels  helemaal ingebouwd door de camperhal.

Andere trekpleisters zijn de steengroeve, museum Villa Mondriaan en uiteraard het Nationaal Landschap Winterswijk met maar liefst vier beschermde natuurgebieden: Bekendelle, Korenburgerveen, Wooldse Veen en Willinks Weust. Ze staan allemaal in de WinVred-app voor toeristen. De grensoverschrijdende digitale gids is een samenwerking van Winterswijk en Vreden in Duitsland. Brochures, wandel- en fietsroutes vind je bij de marketingtak 100% Winterswijk. De (recreatie) ondernemers, horeca en winkeliers presenteren zich aan bezoekers met de slogan ‘Geniet van het pure leven’.

Toerisme en recreatie zijn dus erg belangrijk voor de gemeente. Een mooie opsteker is dat Winterswijk in 2020 is gekozen als ‘beste kleine fietsgemeente’ in de verkiezing Fietsstad 2020 en als ‘Wandelgemeente van het Jaar’, een verkiezing van het wandelblad Te Voet. Er ligt een netwerk van circa 200 km wandelpaden.

Recreatie op het water

’t Hilgelo ten noorden van Winterswijk is een aantrekkelijk recreatiegebied. Het zandstrand, de ligweiden en diverse voorzieningen maken Hilgelo tot de ideale plek voor een dagje uit. Er is ook een afzonderlijk en beschut gedeelte waar naaktrecreatie is toegestaan. Beachclub MEER organiseert in de zomer events voor een breed publiek en verhuurt vlotten die worden voortgedreven door geruisloze elektromotoren. De beachclub beschikt over een steigerhouten terras in verschillende hoogtes tot strak aan de waterrand. Een relaxte entourage! De bij de plas gelegen Sevink Molen uit 1866 is gerestaureerd en is tevens restaurant. Hier bevinden zich ook een recreatiepark, camping en een Toeristisch Overstap Punt (TOP).

Het Strandbad Winterswijk is een prachtig authentiek bad uit de jaren dertig van de vorige eeuw, gegraven als werkverschaffingsproject in de crisisjaren. In 2005 kreeg het zelfs de status van rijksmonument. In de periode 2009-2011 vond een grondige restauratie plaats. Het Strandbad doet zijn naam nog altijd eer aan met een heus zandstrand. De ruime ligweide biedt naast een zonnig gedeelte ook een gedeelte waar oude bomen een prachtig bladerdak vormen. In het paviljoen bevindt zich Lev.by Mike, een restaurant met een laagdrempelige uitstraling en een ongedwongen sfeer. Het terras op de eerste verdieping biedt mooi zicht op het natuurbad. Een parel in Winterswijk.

De Italiaanse Meertjes zijn kleine waterplassen in de buurtschap Kotten. De leemputten zijn in de periode 1896 tot 1917 gegraven ten behoeve van de steenfabricage door een Duitse steenfabriek, net over de grens. Ze zouden hun naam hebben gekregen doordat ze destijds door Italiaanse arbeiders, die van over de Duitse grens kwamen, zijn gegraven. Of is die naam bedacht door een bioloog, die vertelde dat de blauw-groene glans van het water hem deed denken aan de meren in Italië? Bij de plassen ligt camping De Italiaanse Meren.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Vakantiepark De Twee Bruggen beschikt over een zwempark met binnen- en buitenbad en maar liefst vier glijbanen. Volop waterpret voor jong en oud in het overdekte zwembad of bij mooi weer in het verwarmde buitenzwembad. Speciaal voor de allerkleinsten is er een apart peuterbadje en zijn er spraytoestellen waar ze lekker kunnen spetteren. Voor extra ontspanning is er de whirlpool of de privésauna op het vakantiepark. Het zwembad is gratis toegankelijk voor gasten van De Twee Bruggen, maar daggasten zijn ook van harte welkom.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Kanoverhuur bij restaurant De Schoppe langs de Boven-Slinge.

Recreëren op natuurijs, hoe mooi is dat in Winterswijk? Schaatsen op de natuurijsbaan aan de Bataafseweg! Dankzij een innovatief sproeisysteem in combinatie met de speciale ondergrond kan er al geschaatst worden bij een halve of een hele graad vorst. Bij veel schaatsliefhebbers gaat het hart dan sneller kloppen. Als de schaatsen weer in het vet zitten, kan er geskeelerd worden op de 400 meterbaan. De Winterswijkse IJs Vereniging bestaat al sinds 1887.

In de natuur

Tal van wandel- en fietsroutes zijn er in het Nationaal Landschap Winterswijk. Teveel om allemaal op te noemen. Enkele themaroutes vind je verderop op deze pagina onder ‘Wandelen en fietsen’. Natuurlijk doet Winterswijk mee met het systeem van de fiets- en wandelknooppuntenroutes in de Achterhoek. Fietsknooppunt 31 bijvoorbeeld ligt in De Kulve, het bosrijke natuurgebied op de grens met Duitsland, bij de buurtschap Woold. De locatie is met 50,2 meter boven zeeniveau landschappelijk de hoogste plek van Winterswijk.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Het Rommelgebergte is een recreatiebos met een trimbaan en een mountainbikeroute, grenzend aan het Korenburgerveen. Op de trimbaan zijn circa dertig hindernissen met verschillende moeilijkheidsgraden. De baan slingert door het bos en over zandophopingen.

Er is nóg een mountainbikeroute, uitgezet op de voormalige vuilnisbelt achter Obelink Vrijetijdsmarkt, de Winterswijkse Berg geheten. Een spectaculair en uitdagend traject van 2,4 kilometer met enorme hoogteverschillen. Boven op de heuvel ligt een zogenaamde rockgarden van zo’n 15.000 kilo rotsen. Deze rockgarden is gemaakt als uitdaging om de techniek op rotsachtige ondergronden te verbeteren. De route trekt mountainbikers uit de gehele regio die hun technische en klimvaardigheden komen trainen.

Voor paardenliefhebbers is er zelfs een paardenknooppuntennetwerk over de vele zandwegen rondom Winterswijk. Ruiters kunnen zo zelf hun route samenstellen. Er zijn evenementen zoals de jaarlijkse slipjacht, veldritten en menwedstrijden. In de maand juli vindt elk jaar de Paardenvierdaagse Woold voor ruiters en koetsiers plaats. Een fraai gezicht, al die koetsen in het buitengebied van Winterswijk. De deelnemers komen uit heel Nederland, en soms ook uit Duitsland. De routes zijn ongeveer 20 kilometer lang. Paardenvierdaagse Woold is een activiteit van de Aangespannen Rijders Woold.

Je kunt ook met de elektrische buggy het landschap verkennen. Leuk om te doen, zo’n Eco-Tour Tocht langs mooie plekken in Winterswijk. Met zo’n stil en eigentijds vervoermiddel rij je grotendeels over onverharde wegen. De Eco-Tour Tocht is een activiteit van het Huls Duurzame Energie in de buurtschap Ratum. De tour is onder leiding van een gids. Het start- en eindpunt is op het Energiepark, waar een drankje in de hooimijt klaarstaat. Eén van de arrangementen is een rondleiding over het park. Je ziet hoe duurzame energie wordt opgewekt en bespaard, namelijk in de vorm van zon-, wind- en waterenergie. In de landelijke omgeving zijn 999 zonnepanelen geïnstalleerd. De stroom wordt geleverd aan de AGEM, de Achterhoekse Groene Energie Maatschappij.

In het buitengebied

In het buitengebied vind je overal rustpunten, theetuinen, bed & breakfasts. Campings en boerderijen bieden activiteiten aan: boerengolf, klompen maken, klootschieten, biggen knuffelen, wandelen met een ezel of rondleidingen door het boerenbedrijf. De Winterswijkse boeren zijn trots op hun producten. Of het nu boerenijs, honing, geitenkaas of melk uit de melktap is, ze vertellen er graag over.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

De wijngaarden Hesselink en De Reeborghesch produceren Achterhoekse wijnen die nationaal en internationaal in de prijzen vallen. Beide wijngaarden bieden arrangementen voor wijnproeverijen aan. Bij Hesselink vind je een ‘uutblaos-huusken’ ofwel een rustpunt met terras en uitzicht op de wijnstokken. Bij geitenboerderij De Brömmels in het Woold kunnen kinderen de geiten melken of wandelen met de geit. Op landgoed Mentink in Corle geniet je bij gastgalerij Ankomm’n van kunst en huisgemaakte taart in een authentieke omgeving.

Pluktuinen, kijktuinen, privétuinen, theetuinen, tuinen met vijvers. Je vindt ze overal in het buitengebied. Tuinbezitters stellen hun groene oases regelmatig open voor publiek. Eén voorbeeld: Rosenhaege in Kotten, op de grens met Duitsland. Dit bedrijf van de familie Grijsen staat voor tuin- en landschapsontwerpen op een terrein van 4,5 hectare. Liefhebbers van tuinen in meerdere stijlen kunnen er hun hart ophalen. Zoals de klassieke cottagetuin met de kleurrijke borders, de landschappelijke tuinen met lavendelheuvel en cipressen, de moderne tuin met groen blijvende elementen, de designerstuin met land art en het grassenpark. Achter de gecultiveerde tuinen is een stukje nieuwe natuur gerealiseerd.

Slapen bij de schapen

Roelof Kuipers hield jarenlang twee schaapskuddes in de oostelijke Achterhoek: in de driehoek tussen Winterswijk, Groenlo en Lichtenvoorde. Met zijn lange haar, baard, hoed en bijpassende kleding voldoet Roelof helemaal aan het beeld dat de meeste mensen van een schaapherder hebben. Een romantisch beeld, dat niet overeenkomt met de werkelijkheid. Het is vooral overleven, want de waardering voor deze vorm van natuurbeheer wordt niet in geld uitgedrukt. Terwijl de schaapskudde sinds 2016 nog wel op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed staat.

Voortaan blijven de schapen bij zijn boerderij aan de Blankersweg in de buurtschap Kotten. Rondom de boerderij is 70 hectare natuur beschikbaar voor de schapen om te grazen. De schaapherder en zijn vrouw beginnen er een belevenisboerderij met publieksactiviteiten. Gedacht wordt aan schapen scheren, workshops met wol, een winkeltje met wol en streekproducten, excursies door het coulissenlandschap, knuffelsessies met de schapen, het tentoonstellen van herderskarren en handgereedschappen. En er komt een kleinschalig kampeerterreintje voor gezinnen met kinderen en natuurliefhebbers, met als motto ‘Slapen bij de schapen’. De boerderij wordt bovendien een plek voor dagopvang voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Voor dit in 2021 of 2022 te realiseren project is LEADER-subsidie aangevraagd.

Workshops

Workshops in de natuur vind je bij The Green Circle in de periode mei tot november: werken met vers hout, smeden, manden vlechten, beeldhouwen in hout en steen, keramiek, vilten of leerbewerking. The Green Circle ligt op het natuurterrein van landgoed de Zonnebloem, waar je ook kunt kamperen. Alle werkplaatsen zijn robuuste open overkappingen. Bij de workshops inbegrepen zijn de op vuur bereide maaltijden. Twee keer per jaar organiseert The Green Circle een evenement: Hét Festival der Ambachten en de actieve vakantieweek Oerkracht. Organisator is de bevlogen ambachtsman en houtbewerker Daan de Leeuw.

Bij Aarde-Werk de Stegge ontdek en beleef je de natuur in al zijn puurheid. Zoals een wandeling over het blote voetenpad of het natuurpad over het terrein in de buurtschap Kotten. Op het programma staan een workshop speltbrood bakken of geneeskrachtige tinctuur maken. Voor kinderen zijn er leerzame speurtochten in de natuur. Alles bij Aarde-Werk de Stegge staat in dienst van educatie rondom duurzaamheid. En alles wordt gevoed vanuit de filosofie van ‘deep ecology’, een filosofie die je sterk verbindt met de natuur.

Dit overzicht is nog lang niet compleet; maar het geeft wel een beeld van het gevarieerde recreatieaanbod in de gemeente Winterswijk. Eén ding is zeker: bezoekers worden overal met open armen ontvangen, met de gastvrijheid die zo kenmerkend voor de Achterhoek is. Meer voorbeelden van recreatie op het platteland? Kijk dan op de site van Boer(en) Recreatie of van de stichting Achterhoek Toerisme. Meer toeristen en recreanten naar de Achterhoek halen, dat is de doelstelling.

Wandelen en fietsen

Het is fantastisch wandelen in de Natura 2000-gebieden: de Bekendelle, het Korenburgerveen, het Wooldse Veen en Willinks Weust. Verhoogde vlonderpaden maken de veengebieden toegankelijk. Maar er zijn veel meer prachtige plekken voor wandelaars en fietsers in het Nationaal Landschap Winterswijk. Korte en lange routes met een uiteenlopend karakter. Over zandpaden, bospaden en kleine binnendoorweggetjes in het buitengebied, alleen of onder begeleiding van een gids. Bekende routes zijn het Klompenpad in het Woold, het Kommiezenpad bij de grens en het meer dan 100 kilometer lange Scholtenpad. Hieronder een kleine greep uit het grote en gevarieerde aanbod. De informatieve routeboekjes zijn veelal verkrijgbaar bij de VVV aan het Mevr. Kuipers-Rietbergplein in Winterswijk. Meer themaroutes staan op de site van de VVV, ook wel  100% Winterswijk geheten.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Klompenpad

In Winterswijk ligt het Achterwooldsepad, een rondwandeling van 10 kilometer, en te verlengen tot 18 kilometer. Dit populaire klompenpad loopt door de prachtige buurtschap Woold. Wandelen over een oude spoorbaan, door boskavels en weilanden, tussen glooiende essen, langs houtwallen en historische boerenerven en door de meer rationele kavels met rechte wegen in het zuidelijke deel. De start is bij mini-camping en geitenboerderij De Brömmels, Meerdinkweg 5 in het Woold. Volg de rode markering in de vorm van een klomp. De route is in twee richtingen gemarkeerd, zodat je hem zowel links- als rechtsom kunt wandelen.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Rondom Willink

Het natuurpad ‘Rondom Willink’ loopt door het gebied rondom de steengroeven, langs de Willinkbeek en door het Vosseveld. Het brengt de wandelaar in drie van de negen buurtschappen: Kotten, Ratum en Brinkheurne. De wandeling gaat zoveel mogelijk over onverharde paden en wegen. Je loopt zowel door het open en relatief grootschalige heideontginningslandschap van het Vosseveld als door het kleinschalige ontginningslandschap rondom de Willinkbeek. De Willinkbeek is ontstaan als een verwilderd, (vroeg-) middeleeuws greppelstelsel en is daarom zeer karakteristiek. Als je Rondom Willink wandelt, kom je ook een aantal oude Saksische boerderijen tegen met prachtige voorbeelden van geveltekens en onderschoeren. Onderweg heb je mooi zicht op twee van de vier steengroeven. In het routeboekje staan een plattegrond, aanwijzingen over de wandeling van circa 15 km en korte beschrijvingen van wat je onderweg zoal tegenkomt. Start en finish bij hotel-restaurant De Lindeboom, Kottenseweg 152.

Ravenhorst

Natuurwandelroute Ravenhorst loopt door het landschap net ten noorden van het dorp en is karakteristiek voor de streek. De route is circa 10 km en is samengesteld door de KNNV: de vereniging voor veldbiologie, afdeling Oost-Achterhoek. In het boekje staat de route beschreven, en er zijn beschrijvingen van flora en fauna opgenomen, zoals het speenkruid en de blauwe knoop, de ijsvogel, fuut en boomklever. En ook een toelichting over de middeleeuwse havezathe Ravenhorst, de naamgever van de route. De KNNV organiseert ook excursies.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Boomklever

Nationaal Landschap

De route Nationaal Landschap Winterswijk overschrijdt de gemeentegrens. Dit prachtige gebied rondom Winterswijk, Aalten en Groenlo is uniek en heel gevarieerd. Het landschap kenmerkt zich door essen, kampen, bossen en beken, met statige scholtenboerderijen daarin vervlochten. Tijdens de wandeling doe je vijf verschillende landschapstypen aan. Elk type kenmerkt zich door de eigen flora en fauna, die in een routeboekje met routebeschrijving worden uitgelicht. De route van 20 km heeft drie startpunten en is uit te breiden met een rondje om het Korenburgerveen tot een lengte van 26,5 kilometer. Je kunt de wandeling ook inkorten tot 13 kilometer.

Scholtengoederen

Het routeboekje ‘Scholtengoederen’ gaat in op de historie van de scholten en bevat twee fietsroutes langs de scholtengoederen in de gemeenten Aalten en Winterswijk. In het buitengebied waren de ‘scholten’ lange tijd een belangrijke factor. Zij groeiden uit van horige boeren met een extra functie, tot de grote rijke scholtenboeren uit de latere tijd. Voor de vorming van het landschap en de buurtschappen speelden deze scholten – ofwel herenboeren – een belangrijke rol. De Winterswijkse route is circa 42 km lang. De eerste scholtenboerderij op de route is Spieker Kössink in de buurtschap Huppel. De Aaltense route is 22 km lang en vertrekt vanaf de Markt in Bredevoort. Het prettig leesbare en informatieve boekje telt 35 pagina’s en is een uitgave van de gemeenten Winterswijk en Aalten.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente Winterswijk

Scholtengoed Hesselink

Op pad met Mondriaan

Schilder Piet Mondriaan bracht zijn jeugd door in Winterswijk. Hij zette er zijn eerste schreden in de schilderkunst die hem later zo beroemd zou maken. Tijdens de wandeling door het centrum loop je langs het kunstwerk de Mondriaanwijzer, het Mondriaanraam in het Scholtenbrugpark en vind je op de Lappenbrink delen uit schilderijen terug. Het routeboekje is verkrijgbaar bij de VVV, evenals dat van de fietsroute. Op vijftien plekken in het buitengebied waar de schilder aan het eind van de 19e eeuw heeft gewerkt, staan informatiebordjes met kijkkaders. Zo’n kijkje laat ‘het schilderij’ zien dat Mondriaan er maakte, De fietsroute is 30 of 50 kilometer lang. Bij de korte route zijn tien bordjes te zien. Wie doorfietst richting Meddo, komt nog vijf bordjes tegen.

BOS-gebied

Voor wie het nog niet weet: BOS staat voor Bleekhuis, Olliemölle en Strandbad, vlakbij elkaar langs de Boven-Slinge dichtbij de dorpskern van Winterswijk. Stuk voor stuk cultuurhistorische parels. Op de website van de Stichting Erfgoed Nationaal Landschap Winterswijk kun je je aanmelden voor een rondleiding door het BOS-gebied. Gidsen staan klaar om met fietsers en wandelaars op excursie te gaan. De excursie is uit te breiden met bijvoorbeeld een bezoek aan Berenschot’s Watermolen, een uit 1652 stammende en nog altijd draaiende waterkorenmolen.

Natuurlijk Achterhoek, gemeente WinterswijkErfgoedroute

‘Aalten-Winterswijk, een cultuurhistorische fietstocht’ is een aantrekkelijk boekje in de serie ‘Cultuurhistorische routes in Nederland’ van uitgeverij Matrijs. De route is 38 km lang, maar kan natuurlijk in delen gefietst worden. Belangrijke thema’s in de erfgoedroute zijn onder meer: werken over de grens, annexaties na de Tweede Wereldoorlog en oude smokkelroutes. Ook de Achterhoek als belangrijke speler in de Europese textielindustrie komt aan bod. Winterswijk had op het hoogtepunt zeven textielfabrieken. Voor het goederentransport werden zelfs drie spoorlijnen aangelegd. Een deel daarvan, zoals de rails van de Borkense Baan, verwijst hier nog naar. De informatieve uitgave telt 71 pagina’s en veel mooie foto’s. Starten kan vanaf verschillende fietsknooppunten en met hulp van de routekaart. De erfgoedroute is gemaakt in samenwerking met de gemeenten Winterswijk en Aalten.

Kommiezenpad

Een bekende route is het Kommiezenpad door het grensgebied tussen Winterswijk en Duitsland. Het Kommiezenpad is niet alleen een grensoverschrijdende wandelroute. Het is een cultuurhistorisch project van de gemeenten Winterswijk en Südlohn. Het ontstaan van dit pad gaat terug tot het jaar 1765, toen de grens tussen Nederland en Duitsland bindend werd vastgelegd. De douaniers, of zoals destijds in de volksmond genoemd de “Kommiezen”, controleerden de wegen langs de grens om de warensmokkel binnen de perken te houden. De 186 zandstenen grensstenen zijn nog terug te vinden langs de route. Het Kommiezenpad is 18 kilometer lang en is opgedeeld in vier populaire wandelafstanden, variërend van bijna 5 tot ruim 12 kilometer. Bepaalde delen van het pad zijn echter ook af te leggen met de fiets. Twaalf borden langs de route informeren over de Duits-Nederlandse samenwerking, de natuur en de grens. Er zijn diverse opstapplaatsen; de route is verkrijgbaar bij de VVV in Winterswijk.

Fiets4daagse Winterswijk

De jaarlijkse Fiets4Daagse Winterswijk in juni gaat door de oostelijke Achterhoek en het Duitse grensgebied. De routes van 25, 40 en 60 km worden elk jaar vernieuwd. Blijven de deelnemers aan de 25 km-tocht veelal op Nederlands grondgebied, de langere tochten gaan via de groene grensovergangen naar onze oosterburen. Kenmerkend voor de Fiets4Daagse Winterswijk zijn de vele nevenactiviteiten, zoals muziek, zang en folkloristische optredens bij zowel de stempelposten als bij de finish. Start en finish zijn bij sportcomplex ’t Huitinkveld. Ofschoon de routes duidelijk worden aangegeven, ontvangen de deelnemers ook nog een uitgebreide routebeschrijving met informatie over het gebied.